Amerikaanse Begraafplaats Margraten

Een ‘leuk’ dagje uit kun je het natuurlijk niet noemen, maar indrukwekkend is het wel: een bezoek aan de Amerikaanse Begraafplaats Margraten (Engels: American Netherlands Cemetery and Memorial). Hier liggen meer dan 8000 Amerikaanse soldaten begraven die zijn gesneuveld tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Van akkerland tot dodenakker

De meeste van de 8.301 soldaten die begraven liggen op de 26,5 ha grote begraafplaats, voorheen akkerlanden, zijn gestorven tijdens de bevrijding van Limburg, het Ardennenoffensief – waarbij bijna 77.000 Amerikanen het leven lieten – en tijdens de strijd in het Ruhrgebied.

Ondankbare taak

De begraafplaats is in november 1944 gesticht, amper twee maanden nadat Zuid-Limburg bevrijd werd. De door het natte weer zompige kleigrond bemoeilijkte de aanleg. De dodengravers bestonden, naast Duitse krijgsgevangenen, overwegend uit zwarte militairen, voor wie toentertijd geen plek was in gevechtsonderdelen. Zij hadden de ondankbare taak hun blanke kameraden te moeten begraven, terwijl ze bij thuiskomst weer geconfronteerd werden met de rassensegregatie.

Vijfhonderd lijken per dag

Het delven van de graven was zwaar werk. Zowel in fysiek als emotioneel opzicht. Er was sprake van een schier oneindige stroom verse lijken, soms wel vijfhonderd per dag. Op het ‘hoogtepunt’, na het einde van de oorlog, lagen er bijna 18 duizend lichamen begraven. Daaronder ook de nodige Duitsers, die later zouden worden verplaatst naar de Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn.

Laatste rustplaats voor 8301 Amerikanen

In 1948 werd er begonnen met het opgraven en eervol herbegraven van de lichamen in kisten. Zo’n tienduizend lichamen werden gerepatrieerd. Uiteindelijk zouden 8301 Amerikanen er definitief begraven worden. Eén graf is tegenwoordig leeg, omdat in 2001 alsnog een lichaam is teruggebracht naar de VS. Doordat er in één graf twee ongeïdentificeerde Amerikanen zijn begraven, zijn er niettemin evenveel graven als lichamen op de begraafplaats.

Definitieve inrichting

In de jaren 50 werd de begraafplaats definitief ingericht en kregen elk graf een wit marmeren kruis of davidster. In deze periode verrezen ook de gedenktoren, met daarin een kapel, en de gedenkmuur, met de namen van circa 1700 vermisten. In 1960 werd de begraafplaats officieel geopend door koningin Juliana. In 2005 bracht de Amerikaans president George W. Bush tijdens zijn bezoek aan Nederland een bezoek aan de begraafplaats.

Eeuwigdurende bruikleen

Om een veelgehoord misverstand te ontkrachten: de begraafplaats is geen Amerikaans grondgebied. De Amerikanen hebben het gebied uit respect en als eerbetoon in ‘eeuwigdurende bruikleen’ gekregen. Elk jaar worden op de begraafplaats de doden herdacht. Dat gebeurt de zondag vóór Memorial Day, de laatste maandag in mei, wanneer de Amerikanen al hun gesneuvelde militairen herdenken.

Al sinds 1945 is het mogelijk een graf te adopteren. Wie een graf wil adopteren, komt op een wachtlijst, want alle graven zijn momenteel geadopteerd.

Openingstijden en bezoek

De begraafplaats is dagelijks geopend van 9.00-17.00 uur, behalve op 25 december en 1 januari. De zee van witte kruizen en de realisatie dat de gesneuvelden mede aan de wieg van onze vrijheid hebben gestaan, laat op veel bezoekers een onuitwisbare indruk achter.

Lees hier meer over dagjes uit met Adrem.